Kultura góralska jest wykorzystywana w naszej literaturze od dawna i była wielokrotnie inspiracją dla pisarzy, ale w fantastyce jak do tej pory nie zaistniała. Wit Szostak swoją twórczością wypełnił tę lukę. W doskonały sposób oddaje mentalność mieszkańców gór, ich spojrzenie na świat. Dzięki bardzo udanej stylizacji językowej nadaje swej powieści wyjątkowy klimat. Robi to na tyle realistycznie, iż czytelnik ma niemal wrażenie, że siedzi w szałasie i słucha góralskich bajd i opowieści.

To właśnie one, a nie fabuła, są największą zaletą „Wichrów Smoczogór”. Nie wnoszą praktycznie nic do rozwoju akcji, ale stanowią kwintesencję tego, co Szostak chciał w swej książce pokazać – zupełnie odmienne spojrzenie na świat ludzi zamieszkujących niedostępne góry. Doskonale pokazuje to zetknięcie gęślarzy, starego Rysia i Bredy, z Wrzoścem – bakałarzem z miasta na nizinach. Ci pierwsi wierzą w legendy i zawarte w nich dawne prawdy, a ten drugi usilnie stara się kierować rozumem. Rozumem, który zawodzi podczas podróży po Smoczogórach, który nie jest w stanie wytłumaczyć wydarzeń dziejących się na oczach naukowca.

Fabuła odgrywa w powieści Szostaka drugorzędną rolę i jednocześnie jest najsłabszą stroną powieści. Niektórzy zapewne powiedzieliby nawet, że akcja jako taka nie istnieje. Ja się do aż tak kategorycznego stwierdzenia nie posunę. Myślę natomiast, że została wprowadzona tylko dlatego, że powieść musi mieć nić przewodnią. W „Wichrach Smoczogór” jest ona słabo zarysowana, ale wyraźna przez całą powieść. Główną rolę odgrywają w niej dwa wątki. Tytułowe wichry szaleją po górach z niesamowitą siłą, niszcząc osady, a nawet same góry. Breda i Wrzosiec wyruszają na poszukiwania Władcy Wichrów, by wyjaśnić przyczyny takiego stanu rzeczy. Jednocześnie mają za zadanie uwolnić Śmierć, która została uwięziona w odosobnionym miejscu przez jednego z górali. Co z tej wyprawy wyniknie, nie wie nawet stary Ryś, rozum nad rozumy.

Po lekturze „Wichrów Smoczogór” naszła mnie jedna refleksja – czy można w ogóle rozpatrywać tę książkę w kategorii fantastyki? Owszem, całość dzieje się w wyimaginowanym świecie, ale gdyby Smoczogóry podmienić na nasze góry sprzed dwustu lat, to zapewne wielkiej różnicy by się nie zauważyło. Według mnie elementy fantastyczne są zaledwie narzędziem, a sam utwór Szostaka to przede wszystkim chęć wykorzystania góralskich motywów i stylistyki, co zresztą udało się autorowi po mistrzowsku. Autentyzm wykreowanych postaci nie jest efektem górskiej scenerii i zastosowanych rekwizytów. Bohaterowie wydają się realnymi postaciami za sprawą dogłębnego pokazania ich psychiki i niezwykle wiernemu oddaniu ich filozofii w najmniejszym szczególe.

Ktoś może stwierdzić, że jeśli chciałby przeczytać książkę poświęconą górom i ich mieszkańcom, to zawsze może sięgnąć po utwory Kasprowicza, Przerwy-Tetmajera czy Stanisława Vincenza, że nie potrzeba nam współczesnego twórcy zajmującego się podobną tematyką, tym bardziej w fantastyce. Ja się z taką opinią nie zgodzę. W nawale książek pełnych dzielnych herosów ratujących całe światy przed zagładą przyda się Wit Szostak i jego spokojne, wyważone, a przede wszystkim mądre utwory. Jego twórczość wyróżnia się na tle powieści pisanych jakby według tego samego schematu. Niech ten autor czaruje nas swoimi wizjami jak najczęściej.