Na „Smokobójcę” składa się siedem tekstów. Tytułowej postaci dotyczą cztery z nich. Są one zdecydowanie najkrótsze i zajmują mniejszą część książki. Jednak na dobrą sprawę trzy pozostałe, choć o całkiem odmiennej tematyce, mają podobny wydźwięk - wszystkie zawarte w „Smokobójcy” opowiadania Tomka Pacyńskiego, mimo swojej groteskowości, są ponure i smutne.

Roger z Mons jest smokobójcą, znanym i poważanym w całej chrześcijańskiej Europie. Zdawać by się mogło, że jest ideałem rycerza i ucieleśnieniem średniowiecznych cnót, ale cóż. Nic nie jest tym, na co wygląda. Już w pierwszym opowiadaniu, w „Nagrodzie”, autor przedstawia nam tę postać w innym świetle. Roger z Mons nie ma w sobie zbyt wiele odwagi, nie ma pojęcia co to heroiczność, a sprawiedliwość i honor znajdują się w dolnym pułapie wartości, jakimi się kieruje. W czterech zaprezentowanych w zbiorku tekstach o Rogerze widzimy dwa jego wizerunki: taki, jaki widzą podziwiający go ludzie, oraz taki, w którym rycerz z Mons zakulisowo na ów podziw pracuje. Żadne z chwalebnych zwycięstw nie zostało osiągnięte samodzielnie i uczciwie, ba, Roger ucieka się zwykle do pewnego paskudnego podstępku. Poznanie schematu działania „dzielnego smokobójcy” pozostawiam wam.

William Hawes, wróciwszy z krucjaty do rodzinnego domu, postradał rozum i kierowany przez tajemniczą bestię wymordował całą rodzinę i wciąż kieruje nim żądza okrucieństwa. Teraz czyha na niego rodzina zamordowanej żony oraz zabójca nasłany przez własnego ojca - Ramirez Claymore. Całość nie jest tak prosta jak się wydaje - za całą sprawą stoją starsze moce. Claymore, z którego perspektywy poznajemy historię rozgrywającą się w opowiadaniu „Komu wyje pies”, wraz z nietypowym kompanem będzie coraz bardziej wgłębiał się w tajemnicę i zrozumie, że nie ma do czynienia z zwykłym opętaniem. Opowiadanie to, zdecydowanie najdłuższe, nawiązuje do cyklu autora o Sherwood, nie tylko miejscem akcji i wzmiankami o wydarzeniach z tej trylogii, ale przede wszystkim sposobem pisania i prowadzenia akcji. Choć „Sherwood” czytałem dawno i obraz tej lektury mi się zatarł, podczas czytania „Komu wyje pies” skojarzenia z tamtą powieścią pojawiały nader się często.

„Wspomnienie” to sympatyczna historyjka związku czarownicy z kotem, pisana oczywiście z perspektywy kota. Tekst schematyczny i o oklepanej tematyce, jednak przyjemny. W „Dziedzictwie” zaobserwujemy serię tragicznych wypadków w małym miasteczku. Jaki związek ma z tym bezdomna dziewczynka-niemowa o dziwnym spojrzeniu? Także ciekawe opowiadanie i, jakże by inaczej, ponure.

Najbardziej spodobały mi się teksty o smokobójcy - Rogerze z Mons. Opowiadania przedstawiające w ironicznym świetle podania o smokach (no i ich łowcach) są w miarę świeże, nie powielają znanych już schematów jak pozostałe utwory z zbiorku. Poza tym nastrój, jaki towarzyszy działaniom dwutwarzowego rycerza wydał mi się całkiem uroczy, a i tu najbardziej widoczny jest ironiczny humor autora (głównie za sprawą świetnych i licznych nawiązań, często naprawdę rozbrajających).

Jednak wszystkie opowiadania zawarte w zbiorku mają podobny nastrój. W prześmiewczym, karykaturalnym tonie ukazują zachowania ludzkie. Co charakterystyczne dla Pacyńskiego, bardzo tu dużo odwołań do rzeczywistości, filmów, książek, podań. Są tu wady; irytujący jest fakt, że opowiadanie o Smokobójcy pt. „Zapłata”, jest ni mniej, ni więcej, tylko rozbudowaną wersją powszechnie znanego dowcipu, a w środek „Komu wyje pies” wkrada się bełkot - tylko autor wie, o jakich dylematach rozprawiają bohaterowie, jaki sens ma ich ględzenie i nad czym tak naprawdę ubolewają.

„Smokobójcę” warto było przeczytać. Czuję, że czegoś nie udało mi się wyrazić - w pewnym sensie jest to dziwny zbiorek opowiadań. Jest nietypowy, myślę jednak, że ta odmienność jest tu zaletą. Są to opowiadania solidne, może na dość standardowym poziomie, ale warte uwagi. Nie są to teksty wybitne. Nie są, ale nie muszą być. Zawarty w nich jest cały styl Pacyńskiego - komu podobały się książki z niedokończonej trylogii o Sherwood i opowiadania o Dziadku Mrozie i Matyldzie, ten będzie zadowolony i tu. Ja żałuję, że to pewnie ostatnie publikacje tego autora. Mimo wad proza Tomasza Pacyńskiego miała w sobie coś i pewnie niejednokrotnie do niej wrócę!